Plenerową wystawę o współtwórcy Polskiej Marynarki Wojennej Józefie Unrug można oglądać od 15 października na Placu Zgody w Szczecinie. Ekspozycja, która powstała z inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Szczecinie, ma przybliżyć mieszkańcom miasta wybitną postać dowódcy Marynarki Wojennej. Termin wystawy nie jest przypadkowy, ponieważ 7 października przypadała 140 rocznica urodzin Józefa Unruga. Ekspozycja potrwa do końca roku.
Szczecin jest związany z gospodarką morską
Podczas otwarcia wystawy w Szczecinie, dyrektor szczecińskiego Oddziału IPN Krzysztof Męciński mówił:
– Admirał Józef Unrug był jednym z ojców polskiej Marynarki Wojennej i wychowawcą pokoleń polskich marynarzy. O tej postaci powinniśmy pamiętać zwłaszcza w Szczecinie, mieście związanym z gospodarką morską. Na tej wystawie po raz pierwszy publikujemy fotografie z prywatnego archiwum mieszkającej dziś we Francji rodziny admirała. Zachęcam do zapoznania się z tą historią.
Admirał Józef Unrug to twórca legendy polskiej Marynarki Wojennej
Historia tej postaci jest istotna dla Szczecina, w którym tradycje morskie są silnie zakorzenione. Szczecin jest miastem morskim. Postać legendy twórcy polskiej Marynarki Wojennej jest szczególnie ważna dla 8 Flotylii Obrony Wybrzeża – wystawa „Admirał Józef Unrug, dowódca i wychowawca” zanim trafiła do Szczecina, prezentowana była m.in. w Świnoujściu. Tam została zaprezentowana z okazji czerwcowych obchodów Święta Marynarki Wojennej – mówi rzecznik IPN Oddział w Szczecinie Marcin Górka dla Polski Morskiej.
„Admirał Józef Unrug – dowódca i wychowawca”
Wystawę tworzą unikatowe fotografie, przybliżające sylwetkę Admirała od okresu młodzieńczego, dalej służbę w Polskiej Marynarce Wojennej w okresie odrodzonej RP, udział w Obronie Wybrzeża po wybuchu wojny – aż po powojenną działalność, naznaczoną emigracją. Jak informuje IPN Oddział w Szczecinie jest to pierwsza ekspozycja wystawiennicza, mająca na celu rzetelne przypomnienie postaci Admirała, jednego z najwybitniejszych oficerów Polskiej Marynarki Wojennej – o którym wiedza wciąż pozostaje niedostatecznie upowszechniona i spopularyzowana pośród polskiego społeczeństwa.
Na potrzeby wystawy poszukiwano informacji o Admirale zarówno w krajowych zasobach takich jak Instytut Pamięci Narodowej, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, Narodowego Archiwum Cyfrowego i Polskiej Agencji Prasowej, jak i zagranicznych ośrodkach archiwalnych (Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie, Holenderskiego Instytutu Historii Wojskowości czy Imperial War Musem w Londynie). W warstwie ikonograficznej poza fotografiami, wyeksponowano również unikatową kolekcję osobistych przedmiotów: w tym m.in. zachowane ordery i odznaczenia należące do Unruga lub ze zbiorów rodzinnych.
Fakty z życia Józefa Unrug
Józef Unrug urodził się 7 października 1884 pod Berlinem. Po odzyskaniu niepodległości Polski przeniósł się do niej w 1919 i zgłosił się do Wojska Polskiego, gdzie przydzielony został na kierownika Wydziału Operacyjnego w Sekcji Organizacyjnej Departamentu dla Spraw Morskich w Warszawie. W 1920 został pierwszym kierownikiem Urzędu Hydrograficznego w Gdańsku. Kupił w Hamburgu na własne nazwisko pierwszy polski okręt – ORP „Pomorzanin”. W latach 1920–1922 pełnił obowiązki szefa Sztabu Dowództwa Wybrzeża Morskiego. Po ogłoszeniu mobilizacji 24 sierpnia 1939 roku został dowódcą Obrony Wybrzeża, bezpośrednio podległym Naczelnemu Wodzowi marszałkowi Polski Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi. Pomimo iż od pierwszych chwil II wojny światowej dowodzone przez niego wybrzeże zostało odcięte od pozostałej części kraju, poddało się jako jeden z ostatnich punktów oporu. 1 października, w związku z zepchnięciem resztek odciętych sił na Półwysep Helski i brakiem sensu dalszej obrony, podjął decyzję o kapitulacji. Józef Unrug wraz z pozostałymi marynarzami i żołnierzami zostali wzięci do niewoli niemieckiej. Z racji jego wcześniejszej służby w marynarce niemieckiej, hitlerowcy proponowali admirałowi Unrugowi pobyt w niewoli na specjalnych warunkach, ale on się nie zgadzał. Przetrzymywany był kolejno w kilku oflagach, w tym w dwóch karnych, gdzie był szczególnie szykanowany. Swojej niemieckiej rodzinie, która odwiedziła go w oflagu, i starym kolegom z niemieckiej marynarki wysłanym aby go przywrócić na niemiecką stronę powiedział, że 1 września.
Fot. IPN Szczecin