Gdy w 1920 roku inżynier Tadeusz Wenda otrzymał od wiceadmirała Kazimierza Porębskiego zadanie znalezienia miejsca oraz wykonania projektu przyszłego portu, Gdynia liczyła jedynie 1300 mieszkańców. Dziś to 250 tysięczne miasto i port z pierwszej dziesiątki największych na Bałtyku. Wicewojewoda pomorski Emil Rojek w 161. rocznicę urodzin inżyniera, wziął udział w uroczystości na ostrodze Mola Rybackiego, gdzie znajduje się pomnik Tadeusza Wendy.
Dlaczego port w Gdyni?
28 czerwca 1919 roku na mocy Traktatu Wersalskiego (traktat pokojowy kończący I wojnę światową, w której zginęło ok. 9 milionów żołnierzy) Polsce przyznano większość ziem zaboru pruskiego oraz przeprowadzenie plebiscytów na Warmii, Mazurach i Górnym Śląsku. Polskę w Paryżu reprezentowali premier i minister spraw zagranicznych Ignacy Paderewski oraz Roman Dmowski.
Traktat przywrócił Polsce część Pomorza i niewielki 147- kilometrowy dostęp do Bałtyku. Potrzeby polskiego handlu miał zaspokoić port w Wolnym Mieście Gdańsk. II Rzeczypospolitej przyznano wiele uprawnień w zakresie korzystania z portu handlowego, jednak szczegółowe przywileje Polski były wciąż sabotowane przez władze Wolnego Miasta Gdańska. Zapadła decyzja o budowie portu w Gdyni.
W 1920 roku wiceadmirał Kazimierz Porębski, szef Departamentu Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych, zlecił inżynierowi Tadeuszowi Wendzie wybranie lokalizacji oraz wykonanie projektu przyszłego portu. W 1921 roku rozpoczęto budowę. Wielkim orędownikiem przedsięwzięcia był minister Eugeniusz Kwiatkowski. Port stał się impulsem do rozwoju miasta.
Szybki napływ ludności i dynamiczny rozwój portu sprawiły, że w ciągu kilkunastu lat po nadaniu praw miejskich (1926) Gdynia ze wsi rybackiej przekształciła się w miasto zamieszkane przez blisko 130 tys. osób (1939).
Tadeusz Apolinary Wenda (1863 – 1948), absolwent Instytutu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, projektant, budowniczy linii kolejowych, portów morskich na Bałtyku. Został zatrudniony w Departamencie Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych, jako kierownik Wydziału Budowy Portów. Od 1920 roku pracował nad projektem budowy portu w Gdyni (wybór lokalizacji, projekt, budowa, rozwój). Został wyróżniony wieloma odznaczeniami polskimi i zagranicznymi, z francuską Legią Honorową i duńskim orderem Dannebroga włącznie. Był wybitnym inżynierem i człowiekiem niezwykłej skromności i życzliwości.
źródło/ fot: uw-pomorski , fot główne- Muzeum Miasta Gdyni