Dokładnie 77 lat temu do Gdyni powrócił ORP Iskra, trzymasztowy szkuner gaflowy Polskiej Marynarki Wojennej. Zakończył tym dziewięcioletnią wojenną tułaczkę. Okręt był symbolem powrotu do morskich tradycji i odbudowy floty szkoleniowej. W swojej służbie przepłynął ponad 200 tysięcy mil morskich, kształcąc kolejne pokolenia oficerów i przemierzając oceany świata.
Historia ORP Iskra rozpoczęła się w 1917 roku, kiedy został zbudowany jako żaglowiec handlowy. Do 1921 roku pływał pod banderą Holandii jako Vlissingen, a następnie jako St Blanc pod brytyjską flagą. W 1926 roku jednostkę zakupiono z myślą o szkoleniu przyszłych oficerów polskiej floty wojennej. Pod dowództwem kapitana żeglugi wielkiej Konstantego Maciejewicza, 1 stycznia 1927 roku żaglowiec dotarł do Polski, gdzie w Gdańsku przeszedł gruntowną przebudowę.
Uroczyste podniesienie bandery i nadanie imienia ORP Iskra miało miejsce 6 maja 1928 roku. Już miesiąc później, 5 czerwca, okręt wyruszył w swój pierwszy rejs pod biało-czerwoną banderą. W okresie międzywojennym jednostka odbyła cztery podróże oceaniczne, zawijając m.in. do portów w Afryce Północnej, na Maderze, Wyspach Kanaryjskich, Azorach, Kubie i w Stanach Zjednoczonych.
W 1931 roku Iskra odbyła swoją najdłuższą wyprawę. Trwała ona 189 dni i obejmujmowała ponad 13 000 mil morskich. Podczas wyprawy, jednostka przetrwała silny cyklon, mimo poważnych uszkodzeń.
W momencie wybuchu II wojny światowej, Iskra znajdowała się na Morzu Śródziemnym, prowadząc rejs szkolny. 2 września 1939 roku zawinęła do Casablanki, a 10 października zacumowała wraz z ORP Wilia w Port Lyautey, gdzie podchorążowie zeszli na ląd. 27 czerwca 1940 roku okręt przebazowano do Gibraltaru i przekazano Royal Navy. Pod nową nazwą – HMS Pigmy – pełnił funkcję okrętu-bazy dla kutrów torpedowych i jednostek podwodnych. Po wojnie, po remoncie przeprowadzonym w Gibraltarze i Plymouth, żaglowiec został zwrócony Polsce.
Po powrocie do kraju Iskra przez kolejne dekady służyła jako okręt szkolny. Do 1974 roku odbywała liczne rejsy z podchorążymi Oficerskiej, a później Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej oraz elewami Centrum Szkolenia Specjalistów Marynarki Wojennej. Pływała nie tylko po Bałtyku, lecz również po Morzu Północnym, Barentsa, Śródziemnym oraz Atlantyku. W ostatnich latach służby pełniła funkcję hulku portowego. 26 listopada 1977 roku, ze względu na zużycie jednostki, ORP Iskra została wycofana ze służby, a banderę opuszczono po raz ostatni.
W trakcie służby pod polską banderą ORP Iskra przebyła łącznie 201 tysięcy mil morskich.
fot; Muzeum Marynarki Wojennej